سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر

۱

رواق بزرگ امیرالمؤمنین(ع)

اهداف پروژه: پروژه مسقف کردن صحن جمهوری اسلامی حرم مطهر امام رضا(ع) و ایجاد رواق بزرگ امیرالمؤمنین(ع) را باید از جمله طرح‌های بزرگ و متفاوت آستان قدس رضوی دانست که پس از انجام مطالعات فراوان و کسب نظرات خبرگان حوزه معماری، سازه و تزئینات عملیات اجرایی آن در بهمن ماه سال جاری با تولیت آستان قدس رضوی، قائم مقام تولیت آستان قدس رضوی، شهردار مشهد مقدس و جمعی از مدیران شهری و استانی در دارالقرآن الکریم حرم مطهر رضوی آغاز شد.
رواق امیرالمؤمنین(ع) ۱۳هزار مترمربع زیربنا، ۷هزار مترمربع فضای مسقف و ۶هزار مترمربع فضای روباز خواهد داشت و با تکمیل ساخت این رواق که ۲۴ ماه به طول می‌انجامد، ۱۶ درصد به فضای زیارتی حرم مطهر امام رضا(ع) اضافه خواهد شد.
نیاز سنجی و طراحی این پروژه براساس درخواست های زائران و نظر مستقیم تولیت معزز آستان قدس رضوی با هدف افزایش فضای مسقف زیارتی در نیمه ضلع جنوبی صحن جمهوری حرم مطهر رضوی بوده شده است که در کنار ایجاد رواقی مسقف به نام رواق امیرالمؤمنین(ع) در این صحن، فضای پشت بام آن به عنوان صحن بام در اختیار زائران برای زیارت قرار بگیرد که در نوع خود برای اولین بار در حرم امام رضا(ع) اتفاق می افتد.
مطالعات و طراحی این پروژه ویژه توسط سه کارگروه نخبگانی با حضور بیش از 20 استاد برجسته در حوزه معماری کشور مورد ارزیابی قرار گرفته است.
ایجاد رواق امیرالمؤمنین(ع) با مسقف کردن نیمه جنوبی صحن جمهوری اسلامی اتفاق می افتد که باتوجه به شکل هندسی این صحن بزرگ می توان گفت 50 درصد از فضای آن به اجرای این پروژه تخصیص یافته و تا پایان عملیات اجرایی تبدیل به کارگاهی عمرانی خواهد شد. البته در تمام مدت اجرای این پروژه، نیمه شمالی صحن جهت عبور و مرور و تشرف زائران باز می باشد و تمامی تمهیدات صورت گرفته به گونه ای است که مشکلی در زیارت زائران حاضر در صحن جمهوری پیش نیاید.
زائران در سرتاسر رواق سرپوشیده امیرالمؤمنین(ع) شاهد معماری متفاوت و استفاده از تزئینات فاخر چوبی در سقف و ستون ها خواهند بود که بر گرفته از معماری خراسان قدیم می باشد.

تاریخ آغاز: ۱۴۰۲/۰۹/۰۱

تاریخ پایان: ۱۴۰۴/۱۲/۱۵

دسته بندی پروژه: زیربنایی

درصد پیشرفت: 45

۲

رواق های زیر سطحی محدوده بست شیخ بهائی (رواق امام حسین (ع)

اهداف پروژه: پروژه توسعه زیرسطحی بست شیخ بهائی نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه عمرانی حرم یکی دیگر از پروژه‌های مهم حرم مطهر است که مابین صحن غدیر و صحن قدس با زیربنای ۴۳ هزار مترمربع و باهدف افزایش فضای زیارتی سرپوشیده و اتصال به رواق‌های زیرسطحی مجموعه سرداب و مدفن در حال اجراست که شامل رواق زیرسطحی به مساحت ۸ هزار مترمربع، وضوخانه و سرویس بهداشتی و قبور طبقاتی خواهد بود.

این پروژه از سال 93 آغاز شده و در حال حاضر به مرحله تحکیم‌سازی فضاها رسیده است و پیش‌بینی شده تا پایان سال 1404 به بهره برداری برسد.

تاریخ آغاز: ۱۴۰۱/۰۹/۰۶

تاریخ پایان: ۱۴۰۴/۰۸/۳۰

دسته بندی پروژه: زیربنایی

درصد پیشرفت: 76

۳

ساماندهی و زیباسازی پشت بام های اطراف گنبد حرم مطهر

اهداف پروژه: ناحیه مرکزی حرم مطهر به عنوان یک ناحیه تاریخی چندصد ساله به دلیل ساخت و سازهای مختلف در ادوار دوران، در سطح بام خود دارای پوشش های مختلف، تنوع فرم و شکل در تراز های مختلف باشد که همین امر آشفتگی بصری را ایجاد کرده است. همچنین وجود تاسیسات هوارسانی، تهویه هوا و عبور لوله ها و کانال ها موجب شده است تا این آشفتگی بصری به جز از نماهای بالا، از دید زائران داخل صحن ها نیز بیشتر به چشم آید. در کنار این نازیبایی های بصری، مستهلک شدن بیشتر این تاسیسات موجود روی بام ها، موجب شد تا سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی تصمیم بر تعویض، بهسازی تاسیسات و زیباسازی بام های اطراف گند منور مضجع شریف امام رضا(ع) بگیرد.
در اجرای بخش مهمی از این طرح که در راستای مرمت و زیباسازی ابنیه موجود در اطراف گنبد منور حرم مطهر امام رضا(ع) انجام می شود، جمع آوری، سبک سازی و باربرداری تاسیسات از روی بام ها که غالبا بناهای خشتی و قدیمی می باشند صورت می پذیرد و در بخشی از پشت بام ها با اجرای سازه ها و پوسته های بتنی سبک از وزن گنبدهای آجری کاسته می شود و مقاومت خوبی در برابر وضعیت های مختلف آب و هوایی و حریق را ایجاد می کند.

تاریخ آغاز: ۱۴۰۱/۰۵/۲۰

تاریخ پایان: ۱۴۰۳/۱۲/۱۵

دسته بندی پروژه: زیربنایی

درصد پیشرفت: 99

۴

موزه حضرت رضا(ع)

اهداف پروژه: موزه آستان قدس در جوار بارگاه نورانی امام رضا(ع) گنجینه و رنگین کمانی تاریخی و مذهبی است که در آن از دست خط ائمه اطهار(ع) تا فرش‌هایی نفیس از دوره صفوی تا دوران معاصر به نمایش گذاشته شده است.
این موزه‌ یکی از مجموعه‌های بزرگ موزه‌ای در ایران است که بناهای تاریخی آن، جلوه‌گر 8 قرن تزیینات و معماری دوره اسلامی و اشیای تاریخی آن، نشان‌دهنده انواع هنرها و صنایع‌دستی ساخته شده در ۱۰ قرن گذشته است.
موزه‌ آستان قدس رضوی در ۵ ساختمان جداگانه با ۱۶ گنجینه تخصصی شامل آثار تاریخی حرم مطهر، اشیای تاریخی وقف و اهدا شده همچون نسخ خطی قرآن، سکه‌ها، فرش‌ها، مدال‌های اهدایی، تمبرها، هنرهای تجسمی، ظروف قدیمی، سلاح‌های تاریخی و ... است که سالانه میزبان بیش از 1 میلیون بازدیدکننده است.
وجود بیش از 9 هزار شئ تاریخی و فضایی محدود به 12 هزار مترمربع موجب شد تا بسیاری از آثار تاریخی موجود در موزه‌های آستان قدس فرصت نمایش در مقابل دیدگان علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ اسلامی و ایرانی را،پیدا نکنند.
در این راستا، آستان قدس رضوی که همواره بر توسعه موزه‌‏ها و تحول بنیادین در ارائه این آثار به جامعه مخاطبان و تکریم واقفان تاکید داشته در اقدامی مهم باهمت خادمان رضوی در سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر، دست به توسعه چشمگیر موزه‌های رضوی زده و در محلی جدید، پروژه بزرگ ایجاد موزه جامع رضوی را بر مبنای جدیدترین استانداردهای این حوزه کلید زده است تا پس از پایان پروژه، همه موزه‌های حرم مطهر رضوی به محل جدید منتقل شوند.

تاریخ آغاز: ۱۳۹۶/۰۱/۰۱

تاریخ پایان: ۱۴۰۷/۱۲/۲۹

دسته بندی پروژه: زیربنایی

درصد پیشرفت: 15