به گزارش روابط عمومی سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی، رواق دارالسعاده حرم مطهر رضوی، یکی از فضاهای شاخص و روحنواز این آستان مقدس، پس از شش ماه عملیات مرمت و بازسازی آینهکاریها و تزئینات هنری، بار دیگر جلوهای تازه به خود گرفت. این پروژه به همت سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی و با مشارکت استادکاران و نیروهای متخصص آینهکاری حرم، با هدف صیانت از میراث هنری و ارتقای ایمنی و زیبایی این رواق به انجام رسید.
دارالسعاده از رواقهای شرقی حرم مطهر رضوی است که ساخت آن به دوره قاجار بازمیگردد. پس از احداث صحن نو (صحن آزادی کنونی) و در زمان حکمرانی اللهیارخان آصفالدوله در خراسان (۱۲۵۱ تا ۱۲۶۳ هجری قمری)، فضای میان ایوان طلای ناصری و گنبد حاتمخانی مسقف و «دارالسعاده» نام گرفت. این رواق از شمال به رواق های اللهوردیخان و دارالضیافه، از جنوب به رواق دارالسرور، از شرق به ایوان طلای ناصری و از غرب به رواق حاتمخانی محدود میشود.
رواق دارالسعاده در وسیعترین بخش خود حدود ۱۵ متر طول، ۱۳ متر عرض و ۱۵ متر ارتفاع دارد و مساحت آن نزدیک به ۱۶۲ مترمربع است. سقف گنبدی این رواق بر یک چهارطاقی استوار شده و محل اتصال گنبد به دیوارها با فیلپوشهای کاربندی و مقرنسکاری، به شکلی هنرمندانه از چهارگوش به دایره تبدیل شده است؛ ویژگیای که بر ارزش معماری این فضای تاریخی میافزاید.
در جریان عملیات اخیر عمرانی، مرمت و بازسازی آینهکاریها و تزئینات بدنه و سقف رواق دارالسعاده در مساحتی حدود ۷۵۰ مترمربع اجرا شد. بررسیهای اولیه نشان میداد که پیش از آغاز پروژه، نزدیک به ۷۰ درصد آینههای این رواق دچار لقشدگی و در برخی نقاط با خطر ریزش مواجه بودند. علاوه بر این، سیاهشدگی و کدری آینهها، جلوه بصری فضا را تحت تأثیر قرار داده و ترکخوردگی در بخش نورگیر، از جمله آسیبهای جدی این رواق به شمار میرفت؛ آسیبهایی که در برخی قسمتها ریشههای سازهای نیز داشتند.
در همین راستا و به منظور رفع مشکلات زیرساختی، عملیات مقاومسازی در بخش نورگیر رواق انجام شد. این مرحله با اجرای یک سازه فلزی ایمن صورت گرفت و پس از آن، نورگیری مشبک از جنس چوب نصب شد تا ضمن حفظ هماهنگی بصری با معماری رواق، سازههای فلزی اجرا شده در پشت کار از دید پنهان بماند.
درخشش دوباره رواقی کهن
در بخش آینهکاری، کار با الگوبرداری دقیق از نقوش و طرحهای اصیل رواق آغاز شد. استادکاران با تکیه بر الگوهای سنتی، اقدام به برش آینهها متناسب با هندسه پیچیده گرهها، رسمیبندیها و مقرنسها کردند. همزمان، آمادهسازی و اصلاح زیرکار بهعنوان یکی از حساسترین مراحل اجرا در دستور کار قرار گرفت تا سطوحی مستحکم، همسطح و ایمن برای نصب مجدد آینهها فراهم شود. پس از تکمیل این مراحل، جایگذاری آینهها با دقت و ظرافت بالا انجام شد؛ بهگونهای که حدود ۶۰ درصد از آینهها تعویض و مابقی مرمت و تثبیت شدند.
همچنین تزئینات هنری رواق شامل گرههای هندسی، کاربندی، رسمیبندی و فیلگوشهای مقرنس با دقت و ظرافت مورد بازسازی قرار گرفت. بخشهایی از بدنه رواق که با شیشههای رنگی و نقاشیهای تزئینی آراسته شده بود نیز مرمت و احیا شد تا هماهنگی کلی فضا حفظ شود.
یکی از نکات شاخص این پروژه، اجرای عملیات مقاومسازی بدون باز کردن لوستر اصلی رواق بود. به دلیل هزینههای سنگین باز و نصب مجدد لوستر، نیروهای متخصص با جابجایی موقت تکیهگاه آن، عملیات فنی را انجام داده و سپس لوستر را در جای اصلی خود تثبیت کردند؛ اقدامی که نشان از دقت، تجربه و خلاقیت تیم اجرایی داشت.
این پروژه بهطور کامل با تکیه بر توان داخلی و توسط نیروهای هنری و متخصص سازمان عمران و نگهداری حرم مطهر رضوی اجرا شد. در مجموع، حدود ۱۷ نفر نیروی متخصص آینهکار، که دستکم ۱۵ نفر از آنها از استادکاران مجرب این حوزه بودند، بهصورت مستقیم در این عملیات مشارکت داشتند. آخرین مرمت اساسی رواق دارالسعاده حدود ۴۰ سال پیش انجام شده بود و اجرای این پروژه، گامی مهم در مسیر حفظ و احیای یکی از فضاهای ارزشمند حرم مطهر رضوی به شمار میآید.
